M.Μπούρμπουλας-Β. Λαμπαδίτης δυό πρόσφυγες, μιά ιστορία. Αφήγηση παλαιά :
"Ο Συνοικισμός Παγκρατίου, όπως ονομαζόταν στην αρχή, σχεδιάστηκε από τον πολιτικό μηχανικό Γ. Σούλη, σε συνεργασία με τον Επ. Χαρίλαο, πρόεδρο του Ταμείου Περιθάλψεως Προσφύγων και κτίστηκε σε περιοχή ενενήντα οχτώ στρεμμάτων, κοντά στο Παγκράτι, που ήταν ακατοίκητη, εκτός από το τμήμα του Κοπανά, όπου υπήρχαν λίγα σπίτια οικοδόμων. Τα οικόπεδά τους τα είχε δώσει δωρεάν ο ιδιοκτήτης του Κοπανά, τσιφλικάς Μαστρονικόλας,για να αξιοποιήσει την περιοχή του.
Υπήρχε δε ένα μικρό ασβεστοκάμινο στην θέση όπου ο Καχραμάνογλου έκτισε το Ταπητουργείο.
Ο Συνοικισμός κτιζόταν κατά τετράγωνα και ο μόνος δρόμος που υπήρχε ήταν η σημερινή οδός Χρυσ. Σμύρνης. Στο κάθε τετράγωνο ήταν κτισμένο ένα μακρόστενο πλυσταριό, όπου έπλεναν τα ρούχα οι γυναίκες που έμεναν στα σπίτια του τετραγώνου. Νερό δεν υπήρχε, παρά μόνο δύο τρόμπες νερού,
η μία του Σιαφάκα (Μεσολογγίου και
Κορδελιού) και η άλλη του Πράπα (Μεσολογγίου και Τζαβέλα).
Λίγο αργότερα ο Δήμαρχος της Αθήνας, Σπύρος Πάτσης, προίκισε το Συνοικισμό με νερό (μια δεξαμενή στην Αγία Τριάδα) και έτσι τοποθέτησαν από μια βρύση σε κάθε τετράγωνο.
Πολλοί πρόσφυγες εξακολουθούν να μένουν σε σκηνές καθώς οι πρώτες οικίες του Βύρωνα δεν επαρκούν για την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών .
Ηλεκτροφωτισμός στην αρχή δεν υπήρχε, μέχρι την ημέρα (γύρω στο 1924) που οι αδερφοί Ουζούνη (γιοί του παππά- Ουζούνη, εφημέριου της Αγίας Τριάδας) εγκατέστησαν μια μεγάλη γεννήτρια στο τέρμα της Χρυσ.Σμύρνης, στη σημερινή στάση Μανώλη. Η επιχείρηση ηλεκτροφωτισμού ονομάστηκε «Ίκαρος» και είναι αυτή που αργότερα πήρε η ΔΕΗ.
Η συγκοινωνία γινόταν μ'ένα μικρό λεωφορείο γκαζοζέν που το ονόμαζαν «Προσφυγοπούλα».
Σχολεία δεν υπήρχαν και αναγκαζόμασταν να πηγαίνουμε όλα τα παιδιά για μάθημα στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία, ο καθένας μας με το σκαμνάκι του, όπου ο δάσκαλος μας έκανε μάθημα. Τον επόμενο χρόνο πηγαίναμε σε μια ξύλινη παράγκα που είχαν φτιάξει πίσω από
το ξωκλήσι του Αγίου Λαζάρου πάλι με τα σκαμνάκια μας, μέχρι που χτίστηκε το Δημοτικό Σχολείο Αγ.Τριάδας.
Στο ύψωμα μεταξύ Βύρωνα Υμηττού Γούβας υπήρχε ένα πέτρινο μεγάλο σπίτι σαν κάστρο ακατοίκητο που έλεγαν ότι ήταν της Μις Δούγκα. Τότε δεν ξέραμε την ιστορία της Ισιδώρας Ντάνκαν.
Το δάσος του Καρέα λόγω του ξηρού κλίματος είχε μετατραπεί σε υπαίθριο σανατόριο και όποια οικογένεια είχε φυματικό (φθισικό) επειδή ήταν πολύ μεταδοτική ασθένεια, τον πήγαιναν στο δάσος του Καρέα, τον εγκαθιστούσαν σ' ένα αντίσκηνο και ένας από την οικογένειά του πήγαινε φαγητό.
Το Γενάρη του 1934 γίνεται ο Βύρωνας ανεξάρτητος Δήμος. Στις εκλογές εκλέγεται δημοκρατικός Δήμαρχος, ο γιατρός Νίκος Φραγκιάδης, γιατί οι πρόσφυγες στην μεγάλη πλειοψηφία είμαστε Βενιζελοπλαστηριακοί. Γι' αυτό συχνά είχαμε πετροπόλεμο με σφενδόνες με τους Γουβιώτες και τους Αναληψιώτες (που έμεναν μεταξύ Βύρωνα και Καισαριανή).
Στις διακοπές όλα τα παιδιά από 10 χρόνων όταν έκλειναν τα σχολεία, πηγαίναμε στην
Αθήνα και πιάναμε δουλειά για να βοηθάμε οικονομικά τους γονείς μας σε διάφορα καταστήματα και σε γραφεία για τις μικροδουλειές για δύο- τρεις μήνες.
Στον Μεσοπόλεμο, είχαμε ως γιατρούς τον ηλικιωμένο Παπανικολή και τον Φραγκιάδη.
Το επάγγελμα του οδοντιάτρου στον Βύρωνα, ασκούσανε οι Γιάννης Αναστόπουλος, ο Σεραφετινίδης,
ο Γρηγόρης Παπαδόπουλος, η Νίνα Ζωγραφίδη ενώ οδοντοτεχνίτης ήταν ο σύζυγός της Γιώργος Ζωγραφίδης. Χαρτοπώλες - βιβλιοπώλες ήταν ο Τζεδόπουλος και ο Μισκής.
Ο Μπάρμπα Γιώργος με το γαϊδουράκι πουλούσε γάλατα στα σπίτια. Φαρμακοποιούς είχαμε τον Εμμανουήλ, τον Ψυλόγλου και τον Σαρόγλου. Συχνάζαμε στο καφενείο του Μαυρουδή καθώς και στο ουζερί του Τρίγκαζη στον Άγιο Λάζαρο. Στη αγορά υπήρχε ο φούρνος του Ξυνού και στην Νέα Ελβετία του Τσιμπογιάννη. Μπακάληδες ήταν ο Χατζηχαράλαμπος στον Άγιο Λάζαρο, ο Ξανάλατος στην αρχή της Χρ.Σμύρνης και ο Αχτίπης στην Αγίας Σοφίας. Τσαγκάρηδες είχαμε τον Πετρογιαννάκη στην αγορά και τον Τζανιδάκη.Την μαναβική μας την προμήθευαν μανάβηδες με τα γαϊδουράκια τους.
Στη διασταύρωση των οδών Ιθώμης και Κύπρου, υπήρχε το φωτογραφείο του Γιώργου Καλλιγέρη και στο σημερινό τρίγωνο της Μαριάννας στην οδό Κύπρου, βρισκόταν το κινηματοθέατρο Μον Σινέ.
Ο ποδοσφαιρικός όμιλος Ηρακλής Βύρωνα ήταν η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα.
Αργότερα δημιουργηθήκαν, το Βυζάντιο στον Κοπανά από Κωνσταντινουπολίτες και η ποδοσφαιρική ομάδα Υπεροχή. Εξάλλου, ο Αθλητικός Σύλλογος οι «Νέοι Βύρωνος» με ομάδα βόλεϊ-μπολ και άθλημαστίβου, ήταν ένας από τους πρώτους της πόλης."
ΑΛΛΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
29 Απριλίου 1923: Πεντακόσιες οικίες, κατά το πλείστον διώροφες, παραδίδονται σε μικρασιάτες πρόσφυγες, σύμφωνα με εφημερίδα εποχής. Παρόντες στην εορτή των εγκαινίων του Συνοικισμού Παγκρατίου, ο Βασιλιάς Γεώργιος, ο Νικόλαος Πλαστήρας, το Υπουργικό Συμβούλιο και η Ιερά Σύνοδος.
16 Απριλίου 1924 : Σε επίσημη τελετή, ο συνοικισμός Παγκρατίου μετονομάζεται σε συνοικισμό Βύρωνα με την ευκαιρία του εορτασμού των 100 χρόνων από το θάνατο του Λόρδου Βύρωνα, του μεγάλου Φιλέλληνα ποιητή που πέθανε στο Μεσολόγγι το 1924.
Εκατό χρόνια μετά το θάνατό του, ο Δήμος μας παίρνει το όνομά του. Η αναμνηστική πλάκα που φέρει την επιγραφή : " Εις ευγνώμονα ανάμνησιν της φιλοπροσφυγικής δράσεως και επί τη εκατονταετηρίδι του θανάτου του ποιητή. Ο συνοικισμός αρχίζει να προοδεύει. Ανεξάρτητα αν αργότερα αναπτύχθηκε άναρχα, σε αντίθεση με την Καισαριανή, ο Βύρωνας σχεδιάστηκε επί χάρτου πριν οικοδομηθεί και κατοικηθεί από πρόσφυγες. Για την εποχή, η πόλη, διέθετε πρωτοποριακές υπηρεσίες και δημόσια κτίρια:όπως αγορά, σχολείο, παιδικό σταθμό, μηχανοκίνητο ξυλουργείο, δημόσια λουτρά, τουρκικό χαμάμ στην πλατεία Δεληολάνη καθώς και το κινηματοθέατρο Μον Σινέ στο σημερινό τρίγωνο της Μαριάννας,ενώ δημιουργήθηκε και νοσοκομείο (στο κτίριο του παλιού Δημαρχείου).
Ιδρύεται σχολείο που περιλαμβάνει οκτώ αίθουσες, γραφείο και προαύλιο. Δημιουργείται κέντρο χειροτεχνίας - ταπητουργίας για την απασχόληση των κατοίκων. Σήμερα ο πρώτος όροφος έχει μετατραπεί σε στέκι νεολαίας. Καρδιά του συνοικισμού ήταν η αγορά, που περιλάμβανε δέκα μαγαζιά. Ραχοκοκαλιά του Δήμου, ήταν και είναι η Χρυσοστόμου Σμύρνης αφιερωμένη στο Μητροπολίτη Σμύρνης που στήριξε τους καταπιεζόμενους Έλληνες της Σμύρνης.
Το 1919 υποδέχθηκε τα Ελληνικά στρατεύματα και μετά την καταστροφή θανατώθηκε με βασανιστήρια.
24 Ιανουαρίου 1924 : Εγκαινιάζεται ο ναός της Αναλήψεως που λειτουργούσε από το 1850 στο όνομα του Αγίου Μηνά. Ανήκει στη μονή του Αγίου Όρους, Σίμωνος Πέτρα.
1925 : Θεμελιώνεται ο ναός της Αγίας Τριάδας, πάνω στα σχέδια του αρχιτέκτονα Δεμίρη
με τη βοήθεια πολλών προσφύγων.
18-1-1934 : Ο συνοικισμός του Βύρωνα χωρίζεται από την Αθήνα και γίνεται ανεξάρτητος Δήμος.
1-4-1934 : Πρώτος Δήμαρχος εκλέγεται ο Νικόλαος Φραγκιάδης, αρχίατρος του νοσοκομείου που λειτουργούσε στη θέση του Δημαρχείου. Οι υπηρεσίες του Δήμου εγκαθίστανται στον πρώτο όροφο του Νοσοκομείου. Αργότερα κτίστηκε το Πολυατρείο και έτσι όλο το κτίριο παραχωρήθηκε στο Δήμο.
Πηγή:delalisvirona.blogspot.com |
